Bốn giai đoạn phát triển của tóc & làm thế nào để duy trì một mái tóc đẹp

Trước hết chúng ta cần làm rõ, tóc là một dạng của lông. Tùy vào các vị trí khác nhau trên cơ thể mà lông có hình dạng khác nhau. Lông mọc trên đầu thì người Việt chúng ta gọi là tóc. Vì vậy để dễ hình dung, chúng ta chỉ đề cập đến tóc trên đầu thay vì lông trên toàn cơ thể. Quá trình mọc và rụng tóc có vẻ như là một quá trình đơn giản, nhưng thực sự chu kỳ phát triển của tóc phức tạp hơn những gì chúng ta thấy, nó bao gồm bốn giai đoạn riêng biệt. Những giai đoạn phát triển của tóc này đã được nghiên cứu rất sâu để hiểu rõ hơn về cách tóc phát triển và những gì có thể được thực hiện để ngăn ngừa hoặc điều trị chứng rụng tóc sớm.

Ba giai đoạn đầu tiên — anagen, catagen và telogen — bao gồm sự phát triển và trưởng thành của tóc cũng như hoạt động của các nang tóc tạo ra từng sợi tóc. Trong giai đoạn cuối cùng với thuật ngữ chuyên môn là exogen, tóc “cũ” rụng đi, mặc dù thông thường, một sợi tóc mới đã sẵn sàng để thế chỗ.

Mỗi giai đoạn có mốc thời gian riêng, có thể bị ảnh hưởng bởi tuổi tác, dinh dưỡng và sức khỏe tổng thể. Điều đó có nghĩa là bạn có thể thực hiện các bước để giúp đảm bảo rằng tóc của bạn tuân theo một chu kỳ phát triển khỏe mạnh

1. Anagen: Giai đoạn tăng trưởng

Chu kỳ phát triển của một sợi tóc bắt đầu với giai đoạn anagen. Đây là giai đoạn dài nhất, kéo dài khoảng 2 đến 6 năm đối với tóc trên đầu của bạn, mặc dù đối với một số người, một sợi tóc có thể tiếp tục phát triển trong 7 năm hoặc hơn.

Giai đoạn anagen khác nhau với các loại lông khác nhau. Ví dụ, giai đoạn anagen đối với lông mày và lông mu ngắn hơn nhiều so với tóc trên da đầu của bạn.

Trong giai đoạn anagen, các nang tóc đẩy những sợi tóc tiếp tục mọc dài ra cho đến khi chúng hết tuổi thọ và rụng đi. Bất cứ lúc nào, khoảng 90 phần trăm tóc trên đầu của bạn đang ở giai đoạn anagen.

2. Catagen: Giai đoạn chuyển tiếp

Giai đoạn catagen bắt đầu khi giai đoạn anagen kết thúc và có xu hướng kéo dài khoảng 10 ngày hoặc lâu hơn. Trong giai đoạn này, các nang tóc co lại và tóc mọc chậm lại. Tóc cũng tách ra khỏi đáy nang tóc, nhưng vẫn giữ nguyên vị trí trong những ngày phát triển cuối cùng của nó.

Chỉ có khoảng 5 phần trăm số tóc trên đầu của bạn ở giai đoạn catagen tại bất kỳ thời điểm nào.

3. Telogen: Giai đoạn nghỉ ngơi

Giai đoạn telogen thường kéo dài khoảng 3 tháng. Ước tính có khoảng 10 đến 15 phần trăm tóc trên da đầu của bạn đang trong giai đoạn này.

Tóc không dài ra trong giai đoạn telogen, nhưng chúng cũng thường không rụng. Giai đoạn telogen cũng là lúc những sợi tóc mới bắt đầu hình thành trong các nang vừa mới giải phóng những sợi tóc cũ trong giai đoạn catagen.

4. Exogen: Giai đoạn rụng tóc

Giai đoạn rụng tóc thực chất là một phần của giai đoạn telogen trong quá trình phát triển của tóc. Trong giai đoạn này, tóc rụng khỏi da đầu, quá trình rụng tóc thường được thấy khi bạn gội đầu và chải tóc. Vì vậy, nếu bạn thấy tóc mình rụng từ 50 đến 100 sợi tóc mỗi ngày thì không nên lo lắng vì đó là quá trình sinh lý bình thường. Và những sợi tóc rụng chính là những sợi tóc đang trong giai đoạn exogen, chúng rụng đi để nhường chổ cho tóc mới

Giai đoạn exogen có thể kéo dài khoảng 2 đến 5 tháng, những sợi tóc mới đang mọc trong nang tóc trong khi những sợi tóc cũ rụng đi.

Làm thế nào để duy trì sức khỏe của tóc trong cả bốn giai đoạn

Việc có mái tóc khỏe và dày phụ thuộc vào di truyền và mức độ nội tiết tố (hormone), phần lớn chúng nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Tuy vậy, có một số yếu tố có thể giúp bạn duy trì được sức khỏe của tóc vì chúng liên quan đến lối sống và cách chăm sóc tóc. Đây là những yếu tố bạn có thể kiểm soát và can thiệp được. Một số chiến lược tốt nhất cho cả bốn giai đoạn bao gồm:

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Vì tóc chủ yếu được làm từ protein nên bạn cần tập trung vào các loại protein lành mạnh trong bữa ăn hàng ngày. Chúng bao gồm:

• thịt nạc
• cá
• các loại đậu
• các sản phẩm từ sữa ít béo

Một nghiên cứu năm 2019 trên tạp chí Da liễu và Trị liệu (Dermatology and Therapy) cũng cho thấy rằng việc hấp thụ đủ các chất dinh dưỡng sau đây có liên quan đến việc giúp tóc khỏe mạnh:

• Vitamin D
• Vitamin C
• Sắt (đặc biệt ở phụ nữ)

Kẽm, axit folic và vitamin B12 cũng có thể liên quan đến việc thúc đẩy sự phát triển của tóc.

Giảm căng thẳng

Trung tâm Y khoa Mayo Clinic báo cáo ba tình trạng rụng tóc sớm khác nhau liên quan đến mức độ căng thẳng. Chúng bao gồm:

• Rụng tóc Telogen (Telogen effluvium). Căng thẳng làm giai đoạn anagen của tóc ngắn lại và chuyển sợi tóc sang giai đoạn telogen, do đó làm tóc rụng sớm hơn so với quá trình sinh lý bình thường, khi đó số tóc rụng tăng gấp đôi hoặc gấp ba lần lượng tóc rụng bình thường hàng ngày.
• Hội chứng nghiện nhổ tóc (Trichotillomania). Tình trạng tâm lý này gây ra sự thôi thúc không thể cưỡng lại để nhổ tóc khỏi da đầu hoặc các vùng khác trên cơ thể.
• Rụng tóc từng vùng. Tình trạng này xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các nang tóc khỏe mạnh, gây rụng tóc.

Học cách giảm căng thẳng với sự trợ giúp của yoga, thiền, kỹ thuật thở, tư vấn từ các chuyên gia tâm lý và tránh một số yếu tố gây căng thẳng hàng ngày trong cuộc sống có thể giúp bạn giảm căng thẳng, điều này có thể mang lại nhiều lợi ích tích cực cho sức khỏe và cải thiện việc rụng tóc.

Chăm sóc tóc đúng cách

Chăm sóc tóc chắc khỏe bắt đầu từ việc chọn dầu gội đầu phù hợp. Hãy tìm những sản phẩm được thiết kế đặc biệt cho loại tóc của bạn, cho dù đó là tóc dầu, khô, mịn (tóc mảnh), tóc nhuộm, v.v.

Dầu xả phù hợp cũng có thể tạo ra sự khác biệt, nhưng việc tìm kiếm sản phẩm phù hợp có thể mất nhiều thời gian để trải nghiệm và lựa chọn. Hãy chú ý đến phản ứng của tóc với các loại dầu gội và dầu xả khác nhau.

Đối xử nhẹ nhàng với mái tóc của bạn cũng rất quan trọng để thúc đẩy chúng phát triển khỏe mạnh. Tránh dùng nước quá nóng khi gội đầu và dùng khăn lau khô tóc nhẹ nhàng khi gội xong. Lưu ý tóc dễ bị hư tổn hơn khi bị ướt. Giảm nhiệt khi sấy tóc cũng có thể tạo ra sự khác biệt.

Điểm cần nhớ

Bốn giai đoạn phát triển của tóc bao gồm anagen, catagen, telogen và exogen. Mỗi giai đoạn kéo dài trong một khoảng thời gian khác nhau.

Một lối sống lành mạnh ít căng thẳng, chế độ ăn uống hợp lý và chăm sóc tóc nhẹ nhàng sẽ giúp thúc đẩy tóc phát triển khỏe mạnh trong thời gian dài.

Nếu bạn thấy tóc mình tiếp tục rụng với tốc độ nhanh hơn bình thường dù đã tuân thủ những lời khuyên trên, hãy nói chuyện với bác sĩ. Một tình trạng tiềm ẩn làm gián đoạn các giai đoạn phát triển của tóc có thể là nguyên nhân và việc điều trị kịp thời có thể giúp làm chậm quá trình rụng tóc và duy trì mái tóc khỏe mạnh còn lại của bạn.

SOURCES

• Almohanna H, et al. (2019). The role of vitamins and minerals in hair loss: A review.
  ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6380979/
• Alonso L, et al. (2006). The hair cycle.
  jcs.biologists.org/content/119/3/391
• Burg D, et al. (2017). Promotion of anagen, increased hair density and reduction of hair fall in a clinical setting following identification of FGF5-inhibiting compounds via a novel 2-stage process.
  ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5338843/
• Mayo Clinic Staff. (2019). Stress management.
  mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/expert-answers/stress-and-hair-loss/faq-20057820
• Types of hair loss. (2020).
  nyulangone.org/conditions/hair-loss/types